فضاهای عمومی شهری

فضاهای عمومی شهری

فضاهای عمومی شهری به عنوان ضرورت سرمایه ای اجتماعی برای تقویت یکپارچگی و هم چنین ایجاد بستر مکانی کارکردهای اجتماعی موجب تسهیل روابط و پالایش ساخت اجتماعی می‌شوند. ساز و کارهایی از جمله افزایش سطح مشارکت تقویت تعاملات اجتماعی و توسعه همه جانبه باعث بسط احساس امنیت و ارتقاء حس هویت و تعلق اجتماعی در جامعه می شود عوامل اجتماعی مانند پیوندهای اجتماعی، اعتماد اجتماعی، مشارکت اجتماعی، همبستگی و .. بر ارتقاء حس هویت و تعلق اجتماعی موثرند تاثیر مشارکت اجتماعی بر ارتقاء حس هویت و تعلق اجتماعی نیز اجتناب ناپذیر است (صالحی وانانی، ۱۳۹۴). عدم برنامه­ریزی مناسب در این زمینه منجر به ایجاد فضاهای شلوغ و پر غوغای شهری است، که همه ی شهروندان را به انزوا کشانده، موجبات عدم تعاملات اجتماعی را فراهم آورده و در مجموع منجر به کاهش کیفیت زندگی در شهرها شده است. شهروندان منبع حیاتی شهرها به شمار می آیند و خلاقیت کسانی که در یک شهر زندگی می کنند و یا امور آن را بدست دارند، متضمن موفقیت آن شهر در دنیای آینده است. این رویکرد می تواند به فراخور ظهور گرایش های جدید در طراحی و برنامه ریزی شهری مورد توجه قرار گیرد. فضاهای باز عمومی در شهر یکی از مهم ترین عناصر شهری است به طوریکه بیشتر این فضاها بیان کننده‌ی احراز هویت شهر و اساساً شهر با آن تعریف می گردد. فضای شهری به طور عام و فضاهای باز عمومی به شکل خاص محیطی مناسب برای بروز خلاقیت شهروندان می باشد (بختیاری و همکاران؛۱۳۹۳). از این رو، اهمیت نقش فضاهای عمومی در تداوم هویت در محلات شهری در برنامه ها و طرح های اجرایی است. چنانچه فضاهای عمومی امروزه بیشتر به مثابه معبری برای عبور و نه برای مکث درنظر گرفته می شود ادامه این روند نه تنها باعث انقطاع از سیرگذشته تاریخی محله می گردد بلکه پیامد آن بی هویتی سازمان فضایی شهرها را در پی خواهد داشت (سجادزاده و بشیری مشتاق، ۱۳۹۳).

کریستوفر الکساندر با طرح موضوع 7 مرحله یا قاعده رشد (رشد تدریجی، رشد کل های بزرگ تر، آینده نگری، فضاهای شهری

مثبت، تعیین طرح ابنیه بزرگ، انعکاس جوانب ساختمانی در نمای ابنیه، شکل گیری مراکز اصلی و فرعی) به ابعاد کالبدی و رشد تدریجی و نظم غیرهندسی فضاهای شهری اشاره می نماید. محور اصلی در مطالعات کلیف ماتین و همکارانش طراحی شهری است. ماتین طراحی شهری را "مطالعه طرح عرصه عمومی شهر که خیابان ها، بلوارها، میدان ها، پارک های شهر را به همراه نماهای ساختمان هایی که آن فضاها را تعریف می‌نمایند (کاشانی‌جو؛ 1389: 98).

انجام پایان نامه برنامه ریزی شهری

انجام پایان نامه شهرسازی

 

 

روانشناسی محیط و فضاهای شهری

روانشناسی محیط و فضاهای شهری

کیفیت، چگونگی یک چیز یا پدیده اسـت که تأثیر عاطفی و عقلانی خاص‌ بر‌ انسان‌ می گذارد. برای نمونه سکون و دلبازی در یک‌ میدان‌. تناسبات، رنگ، میزان محصوریت در یک میدان در یک نگاه کل گرایانه ویژگی ها و کیفیت های کلی را بـیان‌ مـی‌ کند‌ و با نگاه جزء نگرانه تک تک کیفیت ها را مورد‌ توجه قرار می دهد. مثلاً محصوریت یک فضا جزیی از کیفیت فضاست که خود حاصل تناسب بین ارتفاع‌ بدنه‌ و عرض‌ مـحوطه مـی باشد.

• تاثیر رفتار بر کیفیت فضا: از طریق رواج‌ دادن‌ بعضی رفتارها و یا کاستن از بعضی رفتارهای دیگر در فضا می توان احساس خاصی را در‌ افراد‌ ایجاد‌ نمود به طوری که کیفیت ویـژه ای را از فـضا استنباط نمایند‌. مثلاً‌ فرد‌ فضایی را که انواع رفتارها با ترکم زیاد در آن رخ می­دهد زنده‌ احساس‌ می‌­کند و به آن کیفیت سرزندگی را می­دهد اما به فضایی که تنها مردم‌ بـه‌ صـورت پراکـنده بر روی نیمکت ها نشسته­انـد چـنین کـیفیتی نسبت داده نمی‌­شود‌ یا‌ آنکه مردم در فضاهایی که رفتارهای خلاف در آنها کمتر اتفاق می­افتد احساس‌ امنیت‌ می­کنند و فضا را امـن می­خـوانند.

ادموند بیکن بر این اعتقاد است‌ که‌ سـاختن‌ شـهر یکی از بزرگترین دستاوردهای بشری است که شکل آن همواره شاخص شناخت بی رحم‌ درجه‌ تمدن بشر بوده و خواهد بود. او مـجموعه تـصمیمات مـردم ساکن آن شهر‌ را‌ تعیین‌ کننده شکل آن می داند و به نظر او در شـرایط خاص، حاصل تاثیر این تصمیمات‌ در‌ یکدیگر‌ قدرتی است چنان روشن و شکیل که به زاده شدن شهری اصیل می‌ انـجامد‌. بـیکن در بـخشی از کتاب «طراحی شهرها» به عنوان «شهر حاصل عملی ارادی» بر این تـصور‌ کـه‌ شهرها یک جور حادثه عظیم اند که خارج از اختیار و اراده انسان‌ رخ‌ داده و صرفاً از قانونی تغییر ناپذیر تـبعیت‌ مـی‌ کـنند‌، خط بطلال کشید. به همین قیاس می‌ توان‌ گفت که منظر شـهری نـیز بـعنوان یک شاخص و نماد درجه و کیفیت تمدن و روحیات‌ جمعی‌ هر ملت و قومی، حاصل تصمیمات‌ و تـصورات‌ مـردم آنـ‌ شهر‌ است‌ و منظر شهری حاصل عمل ارادی و نه‌ محصول‌ اتفاقی یا خارج از حیطه قوانین و قـواعد انـسان فهم است. با وجود‌ اینکه‌ امروزه دیگر بر تصور «خارج از‌ اراده انسانی بودن شـهر‌» پافـشاری‌ نـمی شود و تقریباً همگان با‌ نظر‌ بیکن هم عقیده اند اما هنوز تصور دیگری بـا قـوت و قدرت پابرجاست و آن‌ تحلیل‌ و تفسیر شهر و منظر شهری بدون‌ توجه‌ به‌ انسان هـم بـه‌ عـنوان‌ سازنده آن و هم به‌ عنوان‌ ادراک کننده آن است. (ارتباط شخصی، 20 آذر1393)

براساس تقسیم بندی ادواردتی هال‌ در‌ کتاب بـعد پنـهان، حواس انسان در‌ دوگروه‌ قرار می‌ گیرد‌ که‌ به طور اجمال می‌ تـوان بـصورت زیـر آنرا طبقه بندی نمود:

1. گیرنده های فاصله :که در ارتباط با درک‌ اشیاء‌ دور می باشند. چشم ها ،گـوش ها ، بـینی‌.
2. گیرنده‌ های‌ بلا‌ فاصله‌: که در ارتباط‌ درک‌ جهان های نزدیک- جهان لامـسه بـه کار می رود ، تا ثیراتی که ما از طریق پوست‌ ، غشای‌ خارجی‌ اعضا و ماهیچه ها دریافت می کـنیم.

مـشخصه‌ بارز‌ روند‌ تکاملی‌ انسان‌ ،توسعه‌ ونمو (گیرنده های فاصله ) یعنی بینایی وشـنوایی بـوده است بدین ترتیب بشر توانایی آنرا یـافته تـا درهـنرهایی که این دو حس را بکار می گیرند بـه قـدری‌ ترقی بکند که باعث تحریم واقعی سایر فنون وهنرها شود.

ما وابستگی شـدیدی بـه قوه بینایی خود داریم. در اغلب مـوارد آن چیزی را مـی بـینیم کـه فکر می کنیم‌ باید‌ ببینیم. بـعنوان مـثال یک شی ممکن است از شی دیگری، تنها بدلیل جایگیری آن در صفحه و زمینه بـزرگتر دیـده شود بدون آنکه فرقی با آن داشـته باشد. همچنین ما‌ تنها‌ در هـر زمان یک تصویر را می تـوانیم بـبینیم بنابراین ممکن است بخشهایی از یک تصویر را که وجود ندارند با توجه به‌ تـصویری‌ کـه در ذهن خود ساخته‌ ایم‌ ببینیم.

 

پایان نامه شهرسازی

پروپوزال شهرسازی

پایان نامه طراحی شهری

 

فضای شهری

فضای شهری

در واقع، فضاهای شهری عرصه ای برای ظهور فعالیت ها و تعاملات اجتماعی می باشند. حضور انسان در فضای شهری مستلزم بستری مناسب جهت پاسخگویی به نیاز های اوست. در این راستا شناخت انسان و ویژگی های محیط زندگی او و چگونگی برقراری رابطه میان این دو عامل اهمیت دارد. رفتارها با گذر زمان و با توجه به ارزش های حاکم بر جامعه تغییر پذیرند. طراحان با شناخت نیازها، احساس، ادراک مردم نسبت به محیط پیرامون با ایجاد شرایط مناسب موجب حضور افراد در فضاهای شهری خواهند شد (رفیعی، ۱۳۹۴). محیط و رفتار آنقدر به یکدیگر وابسته اند که نمی توان آنها را از هم تفکیک کرد. چراکه نه تنها محیط بر رفتار انسانی تاثیرگذار است، همچنین نمی توان رفتار را مستقل از رابطه درونی آن با محیط درک و تعریف کرد. از این رو به نظر می رسد درک رفتار انسانی در محیط کالبدی زندگی از جمله در شهرهای معاصر که مورد توجه معماران، شهرسازان و برنامه ریزان شهری است باید بر پایه توجه به فرآیند ادراکی آن توسط انسان امروز انجام گیرد؛ زیرا در این صورت می تواند در پاسخ به نیازهای انسان معاصر در گام نخست موجب ارتقاء بهداشت روان جامعه گردد و در گام های بعدی به پیوند به حیطه معنا بیانجامد و اسباب خود شکوفایی فردی را فراهم آورد  (فولادی تالاری، ۱۳۹۴). با توجه به اینکه شهرها تجلیگاه ارتباطات انسان ها هستند؛ حضور مثبت افراد در فضاهای شهری، سطح تعاملات مثبت اجتماعی را بالا برده و سبب ارتقاء کیفیت زندگی می گردد. البته این حضور در فضا، ارتباط مستقیم با مطلوبیت فضا دارد و فضاهای مطلوب تمایل به حضور افرادرا افزایش می دهد (حیدری شورشجانیو همکاران؛ ۱۳۹۵). در آستانه هزاره سوم فضاهای عمومی شهری به عنوان مکان سوم که نقش اساسی در برقراری تعاملات اجتماعی ایفا می نماید مورد توجه جدی قرار گرفته و به کانون تمرکز دانش حرفه طراحی شهری بدل گردیده اند. در این میان، صاحبنظران گوناگون با رویکرد های متفاوتی این موضوع را مورد بحث و بررسی قرار داده اند (رش شیلان آباد و دینار، ۱۳۹۴). همان گونه که خانه بایستی صفات و مزایایی داشته باشد تا سکونت و زندگی را مطلوب و آسایش بخش سازد، شهر نیز نیازمند کیفیت ها و ویژگی هایی برای تأمین آسایش و راحتی است تا برای سکونت در زندگی شهری مناسب شود. قلمروی عمومی، حیطه و فضاهای شهری است که برای عموم مردم ایجاد و بهره گیری در فعالیت های جمعی برای آن پیش بینی می گردد. برای دستیابی به آسایش و راحتی، لازم است تا انسان ها از محیط های خصوصی و انزواگرایی به محیط های جمعی و پرنشاط و فضاهای باز عمومی شهری دعوت شوند. فضاهای باز عمومی شهری باید به گونه‌ای طراحی شوند که مردم بتوانند از آنها به طور مؤثر، سودمند، ایمن و با رضایت‌مندی بسیار استفاده نمایند و برای رسیدن به چنین حسی برای تمام اقشار مختلف جامعه، شایسته است ارتباط مؤثر بین فضاها و کاربری های مختلف را با حالات افراد مورد سنجش قرار داد. مسلماً چنین شهری می تواند آسودگی خاطر و آرامش را برای ساکنین خود فراهم آورد. برای نیل به چنین هدفی، می بایست کیفیت های محیط شهری را در فضاهای باز عمومی شهری افزایش داد تا بتوان سرزندگی و حیات شهری ایجاد کرد (سوزنی و معینی فر، ۱۳۹۴). متاسفانه امروزه با وجود رشد روز افزون بافت‌های جدید شهری به دلیل بی توجهی های صورت گرفته به این موضوع، فقدان مطلوبیت فضایی به منظور این حضور کاملاً مشهود است. حضور مردم در فضاهای شهری و ایجاد فرصت های ملاقات بین آنها، یکی از مهمترین عوامل سازنده کیفیت فضاهای شهری است که بر پایه نیازهای اجتماعی انسان قرار دارد.

انجام پایان نامه شهرسازی

انجام پایان نامه

فضاهای شهری

فضای شهری، مصنوعی است سازمان یافته، آهسته و واجد نظم که به صورت بستری برای فعالیت­ها و رفتارهای انسانی عمل می نماید. انسان جزئی از فضاست و با ارزش­ها و هنجارهای خود فضا معنی می بخشد الگو ها روابط اجتماعی ثابت نیستند و یک فضا با جایگزین شدن روابط اجتماعی خاص ، چهره متفاوتی بخود می گیرد . کاربرد عمومی فضاهای شهر ایجاد آرامش ،،سرگرمی و محلی برای گردش ، فراهم آوردن ارتباط و زمینه معاشرت و امکان تردد می باشد و از آنجایی که در عین حال هیچ تک عملکرد خاص به آن مرتبط نبت ، استعداد پذیرش تمام این کاربرد می ها را با هم به صورت گزینشی دارند (پارسی، ۱۳۸۱: ۵۶). به این ترتیب گزینه های متفاوتی برای انتخاب در اختیار فرد قرار داده به او اجازه می دهند در راستای تمایل خویش با تحمل حداقل فشارهای اجتماعی و اقتصادی گام بردارد (لینج؛ 1972: 108).

انجام پایان نامه برنامه ریزی شهری

لذا وجود این فضاها برای پیش­گیری از در ماندگی، افسردگی ، گوشه گیری و خشونت بسیار مؤثر و حتی ضروری است وان گهی این فضاها می تواند واقعیتی برای رشد خلاقیت به وجود آورد و محیطی تفریحی و سازنده در یک مجموعه شهری باشند تا زمینهای را فراهم سازند که هر انسانی برای درک موقعیت خود به آن نیاز دارد چرا که در انسان از خودش در محیط پیرامونش بط می دهند در این فضاها فرد از طریق درگیر شدن در کنش­های حساب نشده ، با خود در دنیای اطرافش ارتباط مستقیم تری برقرار می­کند (لینچ، ۱۰۹ : ۱۹۷۲ ). طراحی احجام نیز می­بایست برای ساختار بخشیدن به فضاهای شهری در نظر گرفته شود تا ساختمان و فضا بطور مؤثری هم زیستی داشته باشند. فضای شهری به عنوان گره هی از جوامع انسانی و تجمعی از مردم و اشیا عادی از عناصر و اجزاء مختلفی تشکیل شده است به واقع افضا رابطه میان عناصر به وجود آورنده اش می­باشد. پس برای تشخیص یک فضای شهری علاوه بر وجود عناصر تشکیل دهنده، باید رابطه میان آنها نیز برای فرد ناظر قابل ادراک باشد و فرد بتواند از رابطه وجود ، ساختاری در ذهن خود ایجاد نماید. بدین ترتیب فضای شهری هدفمند بوده و بشر رویدادهای تعریف شده خواهد گردید (علیپور کرم آباد، حبیب؛ 1392 به نقل از پاکزاد، ۱۳۸۵: ۸۱). فضای شـهری، چـیزی نـیست جـز فـضای زنـدگی روزمره شهروندان که هر روز به صورت آگاهانه یا نا فضای شهری به مفهوم صحنه ای‌ : آگاهانه‌ در طول راه، از منزل‌ تا‌ محل کار ادراک می شود (پاکزاد،32:1376). فضای شهری به مـفهوم صحنه­ای است که فعالیت های عمومی زندگی شهری در آن ها‌ به‌ وقوع می پیوندند. خیابان‌ ها‌، میادین و پارک­های یک شهر فعالیت­های انسانی را شکل می­دهند. این فضاهای پویا در مقابل فـضاهای ثـابت و بی تحرک محل کار و سکونت، اجزای اصلی و حیاتی یک شهر را‌ تشکیل‌ داده، شبکه­های حرکت، مراکز ارتباطی و فضاهای عمومی بازی و تفریح را در شهر تأمین می­کنند (بحرینی :1373).

انجام پایان نامه شهرسازی 

انجام پایان نامه طراحی شهری